Biết bao cuộc đời bồ liễu phải tan tành và rơi lệ thiên thu sau những lần tham ván bán thuyền của người yêu. Như có Tết trong bụng, họ tích cực làm việc, học hành. Tất cả các cảnh vật ấy làn say đắm tâm hồn bạn trai.
Lý tưởng nên người bổ ích cho xã hội là cái gì xa lạ đối với nam thanh ngày nay. Nhưng đông nhất là bạn trai hoang mang ở ngày mai, cẩu thả phận sự hiện tại và rộn rịp với ái tình. Tất cả những yếu tố ấy nung đúc óc trách nhiệm của mẹ đối với con.
Có khi chỉ còn lại cho người nam và người nữ những tội lỗi và kỷ niệm mà càng cao tuổi mỗi người khi nhớ lại càng âu sầu, hối tiếc. Cho những bạn không có cơ hội đọc quyển ấy hay đã đọc mà không đủ thì giờ toát yếu, tôi ghi lại ở đây vài đại cương. Có người trước khi ái tình gào thét trong tâm hồn, lòng còn trinh bạch như tờ giấy mới, quan niệm gia đình như lý tưởng tuyệt vời.
Chúng ta phải phá cái hàng rào quen thuộc ấy, nó làm cho ta coi thường, ai cũng như nấy. Vậy thưa bạn, sau khi nghiên cứu những nét đại cương về tâm lý của một số bạn trai ở khác hoàn cảnh xã hội ta thấy, cách chung thì bạn trai vẫn có những điểm tâm lý gốc của phái nam, nhưng vì lý do nào đó có một hoàn cảnh sống đặc biệt, thì họ lại có những khía cạnh tâm lý riêng. Gặp vấn đề gì được trình bày hấp dẫn lắm họ mới gom tâm tư lại để lãnh hội.
Lẽ ra đến đây tôi ngưng bút. Từ Hải chết thảm thương. Lửa nhục tình lắm lúc cám dỗ họ tìm nhục lạc cho nhau bằng những sự đụng chạm không trong sạch.
Không thể hiểu sai tinh thần câu nầy để nói hễ đ àn ông đều phải có đôi bạn. Con thấy dãy núi ở gần nhà mình, con sông cạnh đường đi vô nhà mình không. Đời cần nhờ những nhà truyền giáo, những chiến sĩ xã hội.
Mà tính việc nhỏ, cần tế nhị cũng chưa chắc họ làm xong. Người ta hay có những lầm lẫn nầy. Có nhà giáo dục gọi họ là sái trí hiểu là phán đoán sai thiên tính công lý, trật với lương trí.
Rủi mất thăng bằng, cậu té trên nền xi măng mà không biết tởn. Họ thấy có cảm tình với cái vẻ đẹp thiên nhiên. Nhưng dù nỗ lực đến đâu, sau cùng họ phải nhận chân rằng đã có trên trần gian nầy có một phái mà tạo hóa dành riêng cho sự diễm lệ gọi là phái đẹp.
Lòng của họ rã rời, đau nghiến trong một thứ buồn nghĩa địa đầy bóng ma chia ly, hối tiếc, uất hận, ngã lòng. Không có gì họ lưu tâm bằng kiếm được miếng ăn manh mặc và ở yên thân. Tóm lại bản tính của bạn trai khác bạn gái ở chỗ không khéo tự đề cao.
Họ có một cơ cấu sinh lý mà của bạn gái chỉ giống dung dạng chung thôi. Tôi thấy nhận xét nầy của Piere du Fojer rất đúng khi ông nói: bạn trai có sự ý thức mới là ý thức nam tính và số phận làm đ àn ông của mình. Vì thứ thú vị đó mà nhiều bạn trai để hồn lỡ bước trong những giấc mơ đầy bóng gã, chiêm bao lẫn bóng nàng rất tai hại mà tôi sẽ bàn rộng ở một mục sau.