Thời nầy ai cũng đánh giá người xung quanh bằng hình thức thì cứ hình thức mà củng cố. Jean Le Presbytre gọi sự mê sách của các bạn trai mà tôi nói rõ tiểu thuyết ở đây là cơn khủng hoảng. Các chứng bệnh ngoài da nầy sinh ra do máu xấu bởi thiếu ăn, mất ngủ mà trong một thời gian thì biến tan.
Thật vậy, họ có thể nhỏ tuổi, học hành kém bạn gái, nhưng giải quyết vấn đề thuộc lãnh vực ý chí thì bạn trai gồng gánh. Lắm lúc họ không thích nói chuyện, coi xã giao là phi lý. Mà phải gói những gì thuộc tinh thần của mình vào hình thức xử thế êm dịu, tế nhị để kẻ khác dễ tiếp nhận.
Việc cho là tối hảo hồi 15 tuổi, qua tuổi 40 bạn thấy khờ dại quá. Thần thoại như vầy:Prométhée ăn trộm lửa của Olympe. Biết khía cạnh tâm lý ấy khi muốn giữ mình trong sạch bạn nên tránh tội hơn là ỷ mình can đảm đối phó với nó.
Sự cởi mở được kiểm soát khôn ngoan giúp thanh niên không chủ quan phán đoán người khác phái cách phiếm diện, khỏi những ảo tưởng nhờ quan sát ngay mặt cách thực tế. Họ nói tiếng đực tiếng cái. Tuy vậy, chớ tình yêu chan chưá trong nếp sống của họ đối với bạn đời của mình.
Thường những bạn trai nầy bị người lớn cho là cứng đầu, co cượng, sái trí. Yêu là một bản năng. Cách kết quả khốc hại của chứng đồng tính ái giống các ác quả trên.
Có nhiều bạn trai tướng diện đ àn bà, coi ẻo lả, yểu điệu, ăn nói giọng oanh vàng. Trái lại có nhiều bạn trai khi ái tình gào thét và sau khi chịu ảnh hưởng của gương xấu, của xi nê, tuồng kịch, sách báo khiêu dâm nhất là ảnh hưởng của bạn dâm đãng, có nhiều thái độ thô lỗ, hì hợm, lì lợm, mất dậy đối với bạn gái. Bởi lý tưởng trần gian ai cũng tốt, bởi chưa đủ tự chủ để chế ngự tâm hồn, bạn trai nhiều kẻ ưa than thân trách phận.
Hồi bé thơ, bạn trai nếu không đặt vấn đề sánh mình với người lớn thì cứ quanh quẩn sống gần người lớn cách vô tư, có khi hoàn toàn tin tưởng ở sự nuông chiều của ngươi lớn thân thích. Có lẽ bạn trai ấy ngay từ nhỏ lớn lên trong hăm dọa, kinh hoàng của bom đạn. Có một nguy bệnh của thời đại ta là sự phá hoại lương tâm hay làm sai lệch lương tâm của nhiều bạn trai.
Cha rầy họ không học a, b, c họ khóc, nửa giờ sau là họ rong đi chơi và cười như pháo nổ. Sự mất ăn mất ngủ nhiều khi gây tai hại đến tâmtính của họ không ít, những lúc thiếu thời mà cả đến lúc họ lão thành. Ai có nhúng tay vào việc giáo dục tất có những kinh nghiệm nầy là dặn điều gì cho mấy cậu trai phải hai ba lần.
Mà nên nhớ các phương thế nầy độc lập với bản tính đàn ông là bản tính: tự nhiên thông ra mà không thông ra hoàn toàn. Một lương tâm lành mạnh được huấn luyện trong lò tôn giáo, như trong công giáo chẳng hạn, lúc thối tiền lộn, lấy dư của kẻ khác năm cắc bạc là lo âu, bối rối. Kết quả là gây mầm phản loạn chớ có uốn nắn tâm hồn gì đâu.
Nếu phải phân tích chất ghen giữa hai phái thì có lẽ người ta thấy cách chung có chỗ khác biệt này là ở bạn gái sự ghen nhiều thâm độc hơn. Nhứt là vì trong vòng hai thế kỷ chót, người ta quá lạm dụng lòng hăng say của tuổi trẻ, tình yêu cuồng nhiệt cùng chí hy sinh dời non lấp biển của nó nên ta thấy có vô số thanh niên điên cuồng sống trong sự hứa hẹn mờ ảo và hư hỏng cuộc đời khi thấy các mộng của mình hoặc héo đi hoặc vẫn còn là mộng. Tình mẫu tử phải không? Được! Nhưng tôi là kết quả của sự bà tìm nhục lạc nên khi tôi thấy cần lắc cổ bà thì tôi chỉ làm một việc thiện cho công ích.